JESTEM OBECNA!
SZTUKA I SPOŁECZEŃSTWO
JESTEM OBECNA
Barokowa artystka, która zmagała się z traumą uwiedzenia oraz późniejszym procesem, dowodziła prawdy poddana torturom zgniatania kciuków. Chociaż proces przyniósł uniewinnienie sprawcy, ona sama pokonała przeciwności losu i została kobietą sukcesu swoich czasów.
Artemisia Gentileschi, “Zuzanna i starcy”, 1610 r.
Obraz "Zuzanna i starcy" przedstawia przerażoną, nagą kobietę próbującą się skryć przed spojrzeniem starszych mężczyzn. Zuzanna to postać biblijna, która po odmówieniu stosunku z starcami, zostaje oskarżona o cudzołóstwo. Kobieta jest przedstawiona jako ofiara. Jej długie złociste włosy, jasny odcień skóry i biały materiał szaty przypomina niewinność, bezbronność i czystość. Zuzanna nie jest pokazana jako silna kobieta, w jej historii to mężczyźni są silni, a ona jest całkowicie od nich zależna. Została ofiarą mężczyzn i została “uratowana” przez mężczyznę przed śmiercią. Ale sposób pokazania tej historii odbiega od innych obrazów skupionych wokół tego biblijnego epizodu. Zuzanna ma nienaturalnie skręcone ciało i pokazana została z niezwykłym naturalizmem. To samo sprawia, że odczuwamy dyskomfort, patrząc na jej dziwaczne wygięcie. Nie jest już tylko pięknym obiektem poddanym męskiemu spojrzeniu, staje się cierpiąca, i to jest niewątpliwe spojrzenie kobiety-artystki.
Julia Krysiak
“Gra w szachy” Sofonisba Anguissola
Sofonisba Anguissola to włoska malarka epoki renesansu, autorka obrazu “Gra w szachy” z 1555 roku. Jako jednej z niewielu kobiet udało jej się osiągnąć tak duże znaczenie w malarstwie, przełamała dotychczasowe konwencje i przedstawiła kobiety w innym świetle niż dotąd robili to malarze-mężczyźni. Dzięki jej sukcesowi artyści zaczęli przyjmować na uczniów kobiety, a te zaczęły liczyć się w malarstwie.
Bycie artystką w renesansie nie było łatwe. Na osiągnięcia Sofonisby miał wpływ ojciec, który wysłał jej dzieła do Michała Anioła. Kazał też córce malować wpływowych arystokratów. Dzięki jego staraniom oraz niezwykłemu talentowi artystka zyskała sławę i wyjechała na dwór Filipa II. Bardzo szybko osiągnęła tyle, co wybitni renesansowi malarze, a warto zauważyć, iż dokonała tego będąc kobietą, bez dostępu do takiej edukacji, jak mężczyźni, więc tak naprawdę udało jej się zrobić więcej niż niejednemu malarzowi renesansowemu.
W renesansie uważano kobiety za symbol piękna i cnoty. Na obrazach i rzeźbach na pierwszym planie ukazywano ich doskonałe ciała jako własność mężczyzny. Sofonisba na swoim obrazie przedstawiła kobiety jako intelektualistki - szachy są symbolem mądrości i życia, co pokazuje, że kobiety też mogły odgrywać bardziej znaczącą rolę w renesansowym społeczeństwie. Niestety nie miały dostępu do nauki, szersza edukacja była zarezerwowana tylko dla mężczyzn.
Głównymi aktywnościami kobiet w renesansie była praca w domu i opiekowanie się dziećmi. Nie było mowy o zainteresowaniach, chyba że obejmowało to pracę w domu czy przy dzieciach. W obecnych czasach kobiety mają przeróżne zainteresowana, często te same, co mężczyźni. Jednak dalej mówi się o czymś, że jest kobiece lub męskie - na przykład różnego rodzaju sporty. Ktoś może nazwać piłkę nożną sportem dla mężczyzn, ale prawda jest taka, że kobiety odnoszą duże osiągnięcia w sporcie, zazwyczaj takie same jak mężczyźni. Często zdarza się też tak, że danym zainteresowaniom są przypisywane konkretne cechy. Na przykład, mówi się o makijażu i modzie, że wymagają one mniej intelektu oraz że kobiety, które się tym interesują są głupsze od tych, które dajmy na to, czytają książki. Nie powinno się bagatelizować tego, co inna osoba robi i czym się zajmuje, szczególnie jeśli chodzi o coś takiego jak hobby, które jest ważną częścią życia każdego człowieka i jest potrzebne w rozwoju młodych ludzi.
Sukces Sofonisby w sztuce był wyprzedzający jej czasy, ale dziś również powinniśmy pamiętać o wspieraniu artystek. W XXI wieku adeptki sztuki wciąż zmagają się z trudnościami ze względu na płeć. Mimo, że na uczelniach plastycznych kobiety stanowią ok. 77% studentów, to później dużo trudniej jest im zajść dalej i przebić się przez szklany sufit. Dzieje się tak między innymi przez seksizm, który na uczelniach panuje. W 2017r. było to przedmiotem protestu na Akademii Sztuk Pięknych. Studentki i studenci domagali się wtedy specjalistki do spraw równouprawnienia. Ten sam problem widać też na aukcjach - zespół badawczy z Luksemburskiej Szkoły Finansów wykazał, że dzieła mężczyzn sprzedawane są za średnio 48212 dolarów, przy czym dzieła artystek za 25262 dolary. Jest to spowodowane tym, że klienci patrzą na sztukę jak na inwestycję, myślą wtedy przez pryzmat historii, w której kobieca kariera kończyła się wraz z wyjściem za mąż. Jeżeli mąż chciał, by żona zajmowała się jedynie wychowaniem dzieci, to prawo go przy tym wspierało. Współcześnie zdarza się strach przed tym, że kobieta będzie chciała założyć rodzinę i wypadnie z rynku. Na szczęście dzięki świadomości kobiet na temat swoich praw wiele się zmienia. Wspieranie kobiet w ich pasjach i pomoc w ich rozwijaniu są więc bardzo ważne w drodze do równouprawnienia.